ARKAİK DÖNEM, İTALYA TAPINAKLARI

Paestum (Napoli’nin güneyinde yer alır)

·         Akhaia’nın kurduğu koloni olan Sibaris’in kolonisidir

·         Etrafı surlarla çevrilidir

·         MÖ 700’lerde kurulmuştur

·         Hippodamos* planlı bir yerleşmedir

*ızgara planın mucidi

·         İki ana caddesi mevcuttur ve orta alanda kutsal ve resmi yapılar vardır

HERA I TAPINAĞI (Bazilika)

·         6. Yüzyıl ortalarına tarihlenir (MÖ 550)

·         Daha önce “Bazilika” olarak isimlendirilmiş bir tapınaktır

·         9 x 18 sütunludur

·         24,5 x 54,27 boyutlarında olup, uzunluğu genişliğinin iki katından fazladır

·         Burada önemli bir modül olan “Samos Arşını” kullanılmıştır. 1 arşın = 52,5 cm = 1,5 ayak. Yaklaşık 100 arşın uzunluğunda bir yapıdır.

·         Cella = 7 modül + 2 = 9 modül

·         Stilobat = 1 + 2 + 1 = 4 modül  4 x 9 modül boyutundadır

·         Bir tasarım mevcuttur, belirli kalıplar ele alınarak yapılmıştır

·         Cephelerde sütun araları daha açık, yanlarda ise daha dardır. Sütunlar kenarlarda sık şekilde yerleştirilmiştir.

           Özellikle simada boyalı, pişmiş toprak kaplama levhalar bütün çatıda yer alır.

·         Pseudo-dipteros planlıdır.Bu plan özellikle Hellas ve İtalya’da az kullanılmıştır. Bu tapınak nadir bir örnektir.

       

         ATHENA TAPINAĞI (Ceres)

·         6. yüzyıl sonrasında tarihlenir (MÖ 510)

·         “Ceres Tapınağı” olarak adlandırılmış bir tapınak

·         6 x 13 sütunlu

·         Peripteros planlı

·         Ağır saçaklı bir yapı

·         Sütunlar uzamış, yükselmiş

·         Pronaos’un önü farklı planlanmış. Anteler yarın sütun şeklinde

·         Önceki rekonstrüksiyonlarda simanın ucu kıvrılmış gibi, hafif kırık görünüyor. Ancak yeni rekonstrüksiyonlarda normale dönmüş.

·         Sunağı zamanımıza ulaşmıştır.

HERA II TAPINAĞI (Poseidonia)

·         5. yüzyıla tarihlendirilmiştir

·         60 x 25 m. Boyutundadır

·         6 x 14 sütunludur

·         Peripteros planlıdır

·         Adyton’u yoktur

·         Daha önceleri “Poseidonia Tapınağı” olarak anılmıştır

            SYRAKUSAE, Apollon Tapınağı

·         Syrakusae Güney İtalya’dadır ve 735 yılında Korinthliler tarafından kurulmuştur. Apollon kültü mevcuttur.

·         Peripteros planlıdır

·         6 x 17 sütunludur

·         Pronaosu vardır

·         Anteler yoktur, celladan adytona geçilmektedir

·         Girişin önünde bir sütun aralığı boşluk bırakılıp dört sütun yerleştirilmiştir

·         Sütun aralıkları ve çapları Kıta Yunanistan’daki gibidir

             SYRAKUSAE, Zeus Tapınağı

·         Peripteros planlıdır

·         Yapı olarak Apollon tapınağıyla aynı özelliklere sahiptir

·         6 - 15 sütunludur

·         İnce ve uzun planlıdır

·         Ante duvarları yoktur. Önünde iki sütun yer alır

·         Cellada sütun sırası yoktur

·         Arkada adytonla birlikte sütun sırası vardır

·         Dipterosa doğru bir yönelme vardır

·         Önce cephe daha çok vurgulanmıştır, arka tarafa pek önem verilmemiştir

            SELINUS

·         Izgara planlı bir kenttir ve iki nehrin ortasında yer alır

·         Kent, 628-627 tarihlerinde Korinth’in kolonisi Megara Hyblia tarafından kurulmuştur ve İtalya için önemli bir ticaret kentidir.

·         Arkaik kent + akropol ve r tapınak vardır. Bu tapınaklardan 4 tanesi arkaik döneme aittir (C, D, F ve G Tapınakları)

·         En büyüğü G tapınağıdır

·         Hem Akropolis’te hem de kentin doğusunda tapınaklar vardır

·         Tapınakların tümü aynı ölçüde yapılmıştır

·         Pseudo dipterosa yakın peripteros planlı tapınaklardır. Çünkü pteroma denilen alanda halkın rahatça dolaşması istenmiş ve 2. sütun dizisinin olmayışı maliyeti azaltmıştır.

·         4 tapınakta da ilginç plan özellikleri bulunmaktadır

·         Hepsinde çift sütun dizisi ve geniş pteron=pteroma mevcuttur

          C MABEDİ

·         MÖ 550-530 yıllarında yapılmıştır

·         6 – 17 sütunludur

·         Peripteros planlıdır

·         Pronaos’un önünde pteron vardır

·         Cella ince ve uzundur

·         24 – 63,72 m. Boyutundadır

·         20-80 arşındır

·         Ön cepheye farklı bir boyut getirilmiştir

           D MABEDİ

·         MÖ 535 yılında yapılmıştır

·         6 – 13 sütunludur

·         Pseudo dipterosa yakın peripterostur

·         Geniş pteroması vardır

   

             F MABEDİ

·         MÖ 530 yılında yapılmıştır

·         6 – 14 sütunludur

·         Pseudo dipterosa yakın peripterostur

·         Pronaos önünde 4 sütunluk sütun dizisi vardır

·         Ön cepheye daha fazla önem verilmiştir

·         Sütunlar arası duvarlar, bağlantılar bulunmaktadır. Bunun nedeni farklı, gizemli bir kült daha olması olabilir. Yer altı tanrıları (Demeter, Persephone kültü) ile veya bir mysterion ile ilgili olabilir. Çevreden soyutlanmış hale getirmek için duvarla çevrelenmiştir. (Halk pterona girebiliyor ama halkın tapınma tipi farklı)

·         Sütunlar arasındaki duvarlar sütunların yarısına kadar geliyor. Kendine özgü bir tapınım için kullanılıyor.

·         Yüksek bir alınlığı vardır.

·         Pteroma geniş tutulmuştur.

·         Pronaosu, cellası ve adytonu vardır.

G MABEDİ

·         Selinus’taki en büyük mabettir

·         Apollon’a adanmıştır

·         Tam anlamıyla pseudo dipteros planlıdır

·         Geniş bir pteroması vardır

·         8 – 17 sütunludur

·         Klasik norma yakındır, 17 sütun = kısa taraf x 2 + 1

·         Stilobat köşelerinden boyutları 50,07 x 110, 12 m.

·         Önde 2 çift sütun dizisi mevcuttur

·         Opisthodomosu vardır

·         Cella 69 – 20 m. boyutundadır

·         Ön cepheye daha fazla önem verilmiştir

·         Yapımı uzun sürmüştür, bunu sütun başlıklarının değişiminden anlıyoruz. Mimari elemanlar yapıldıkları döneme ait özellikler gösteriyorlar. Yapım aşamaları mevcuttur. En eski sütunlar önce yer alıyor, yapımına önden başlanıyor. Sonra yukarıdaki uzun taraf, daha sonra arka cephe ve aşağıdaki uzun taraf yapılıyor. Bu sıralama belli bir sistem, belli bir yöntemle yapıldığını gösteriyor.

·         Bu farklılıklar :

-          Ekhinus’un eğimi dikleşiyor, ekhinus yayvanken dikleşiyor.

1.       MÖ 520

2.       MÖ 490

3.       MÖ 470

Ekhinus 40-50 sene içinde Klasik döneme gelene kadar dikleşiyor.

-          Tarihleme için önemli bir ölçü olan mimari bezemede değişiklikler gerçekleşiyor. Özellikle Roma döneminde bu değişim çok fazla gerçekleşir. Yunan’da bezeme çok kanoniktir ve hata kabul etmemektedir. Roma’da ise böyle değildir.

A MABEDİ (Akragas)

·         Herakles’e adanmış olabilir

·         Arkaik dönem sonunda yapılmıştır

·         6 – 15 sütunludur

·         Peripteros planlıdır

·         Klasik dönemde kısa taraf ile uzun taraf arasında bir kaide oluşur = 2n +_ 1

·         Klasik dönem sonlarında sütun sayılarında bir değişim görülüyor

Kapitalin üçlüsüne adanmış ilave bir yer vardır. Roma çağında eklenmiştir

   B MABEDİ

·         Bilinen en büyük Dor düzenli tapınaktır

·         Zeus’a adanmıştır

·         7 – 14 sütunludur

·         113,45 – 56,30 m. Boyutundadır

·         Sütunlar arası duvarlarla örülüdür

·         Yandan ve cepheden girişi vardır

·         Atlant denilen erkek taşıyıcılar kullanılmıştır. Bu kadar büyük bir saçaklığı sadece sütunların taşıması mümkün olmamış ve duvarlar arası dolgularla desteklenmiştir. Zeus’un ağırlığı ve gücü temsil edilmek istenmiştir. Ion tapınaklarından etkilenmiş olabilir.